Σχολικός Εκφοβισμός
Ο σχολικός εκφοβισμός (bullying) δεν είναι ένα νέο φαινόμενο. Υπάρχει στα σχολεία εδώ και δεκαετίες, απλώς στις μέρες μας έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις, καθώς οι εξελίξεις στις κοινωνικές συνθήκες έχουν διαφοροποιήσει τις μορφές του και έχουν επιτείνει τις επιπτώσεις, που μπορεί να έχει στα παιδιά.
Τι είναι σχολικός εκφοβισμός
Τι νοείται, όμως, ως σχολικός εκφοβισμός; Πρόκειται για την επιθετική συμπεριφορά, η οποία εκδηλώνεται από κάποιον μαθητή ή ομάδα μαθητών (θύτης/θύτες) εναντίον άλλου μαθητή (θύμα), εσκεμμένα, χωρίς να υφίσταται πρόκληση από την άλλη πλευρά, ενώ παρατηρείται ανισότητα ανάμεσα στις δύο πλευρές. Ο θύτης υπερέχει έναντι του θύματος είτε σε σωματική δύναμη είτε σε κάποιο γνώρισμα της προσωπικότητάς του και εκμεταλλεύεται αυτή την υπεροχή του με μοναδικό στόχο να πληγώσει/μειώσει το θύμα.
Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να λάβει διάφορες μορφές. Συνήθως, εκδηλώνεται με σωματική ή με λεκτική βία, μπορεί όμως να πάρει και τη μορφή της κοινωνικής βίας με εκβιασμούς, διάδοση φήμης ή κοινωνική απομόνωση του θύματος. Άλλη μία μορφή σχολικού εκφοβισμού που έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις στη σύγχρονη πραγματικότητα είναι η ηλεκτρονική βία (cyber bullying), που πλήττει ιδιαίτερα τους εφήβους.
Συνέπειες και Επιπτώσεις
Οι συνέπειες που μπορεί να έχει ο σχολικός εκφοβισμός είναι πραγματικά πάρα πολλές και αφορούν διαφορετικές πτυχές της ζωής ενός παιδιού. Το θύμα υφίσταται τις πιο σημαντικές συνέπειες, που μπορεί να είναι από σωματικές βλάβες και προβλήματα υγείας μέχρι άρνηση προς το σχολείο και τη μάθηση, μειωμένη σχολική επίδοση, έλλειμμα σε κοινωνικές δεξιότητες και στην επικοινωνία, τραυματισμός αυτοεκτίμησης και αυτοεικόνας και πολλές άλλες, καθώς κάθε παιδί είναι διαφορετικό και εκλαμβάνει διαφορετικά ερεθίσματα. Ο θύτης συνήθως εμφανίζει προβλήματα συμπεριφοράς που συνεχίζονται μέχρι την ενήλικη ζωή του (π.χ. διαχείριση θυμού και δυσκολία επίλυσης συγκρούσεων), έχει δυσκολία προσαρμογής στο σχολικό πρόγραμμα, ενώ είναι συχνό το φαινόμενο της αυξημένης νεανικής εγκληματικότητας.
Αυτό που οι περισσότεροι δεν αντιλαμβάνονται, όμως, είναι ότι στον σχολικό εκφοβισμό δεν συμμετέχουν μόνο ο θύτης και το θύμα. Εξίσου σημαντικό ρόλο έχουν οι παρατηρητές, οι μαθητές δηλαδή που παρακολουθούν να εξελίσσεται μπροστά τους η βία εναντίον κάποιου συμμαθητή τους. Έρευνες έχουν αποδείξει ότι ακόμη και τα παιδιά που απλώς παρακολουθούν τον σχολικό εκφοβισμό μπορεί να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχολογική τους υγεία και στην ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους. Επομένως, ο σχολικός εκφοβισμός αφορά χωρίς εξαιρέσεις όλους τους μαθητές που βιώνουν φαινόμενα βίας ανάμεσα σε συμμαθητές τους.
Πώς να το καταλάβετε
Για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια από το σχολείο, τους γονείς και την κοινωνία μέσα στην οποία ζουν τα παιδιά. Αυτό που συνιστώ στους γονείς είναι να συζητούν με τα παιδιά και τους φίλους τους, να παρατηρούν οποιαδήποτε αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού, όσο μικρή και ασήμαντη κι αν φαίνεται και να έχουν συχνή επαφή με το σχολείο και το γενικότερο περιβάλλον του παιδιού. Αν για παράδειγμα το παιδί απομονώνεται, δεν έχει όρεξη για φαγητό, δεν παίζει ή έχει ξεσπάσματα θυμού χωρίς λόγο, σας ζητά επίμονα να μην πάει στο σχολείο ή αλλάζει συμπεριφορά ξαφνικά (π.χ. δεν κοιμάται ή βρέχει ξαφνικά το κρεβάτι του), αυτό σημαίνει ότι κάτι το απασχολεί και δεν είναι ομαλό στη σχολική του ζωή. Όταν κάτι σας φανεί ανησυχητικό να το ερευνήσετε και να μην το αφήσετε να περάσει μόνο του. Η παιδική ηλικία είναι ο καθρέφτης της ενήλικης ζωής, καθώς όσα συμβαίνουν στην τρυφερή αυτή ηλικία έχουν πολύ μεγάλο αντίκτυπο στο μέλλον.
Ο σχολικός εκφοβισμός δεν πρέπει να έχει θέση στη ζωή ενός παιδιού… Γιατί τα παιδιά έχουν πάνω από όλα δικαίωμα να ζουν ως παιδιά και να χαίρονται την παιδική τους ηλικία!
