Αν τελικά οι τεχνολογίες του κοινωνικού κορεσμού μας οδηγούν αναπόφευκτα προς την μεταμοντέρνα συνειδητοποίηση ίσως είναι καλύτερο να κατανοήσουμε τις θετικές δυνατότητες.
Έτσι, η προοπτική επιτυχίας του μεταμοντερνισμού και οι θετικές του δυνατότητες διαφαίνονται αν αντιπαρατεθούν με τα προβλήματα που μας κληρονόμησε ο μοντερνισμός και συγκεκριμένα με την πρόοδο, τον ατομικισμό, και τις σίγουρες πεποιθήσεις.
Όσον αφορά στην πρόοδο, που επήλθε κατά την περίοδο του μοντερνισμού, ο Gergen μας παρακινεί να επιτρέψουμε την έκφραση εναλλακτικών φωνών τόσο γιατί μπορεί να προσδιοριστούν οι ελλείψεις στην τωρινή σχέση μας με την πρόοδο αλλά και γιατί θα μας προσφέρει μια αιτιολογία για άλλες επιλογές στην δράση μας. Οποιαδήποτε δραστηριότητα αναλαμβάνεται στο όνομα της προόδου μπορεί να βάλει σε κίνηση μία διαδικασία εξελικτικής παλινδρόμησης. Άλλωστε, όπως έχει διαπιστωθεί, οι δευτερεύουσες απώλειες ζυγίζουν πολύ περισσότερο από τα οφέλη που σημειώθηκαν στους διάφορους επιλεγμένους τομείς της προόδου.
Η τεχνολογία που ευνοεί τον πλουραλισμό των απόψεων θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί έτσι ώστε να δημιουργήσουμε μια αποτελεσματική πολυμέρεια. Θα πρέπει δηλαδή να ανοίξουμε τις διαδικασίες απόφασης σε ένα πιο εκτεταμένο κοινό, να αυξήσουμε τον αριθμό των ατόμων που μπορούν να μεταφράσουν τις προτάσεις μιας ομάδας στο σύστημα των άλλων και να ανοίξουμε τα κανάλια ανατροφοδότησης. Διαθέτουμε ουσιαστικά τα μέσα που θα επιτρέψουν στα συστήματα αντιπροσώπευσης να συγχρονιστούν με τα ιδανικά της πολυμέρειας στην λήψη αποφάσεων.
Όσον αφορά στην ατομιστική άποψη, που καλλιέργησαν τόσο ο ρομαντισμός όσο και ο μοντερνισμός, διαφαίνεται σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής μας ζωής όπως στο οικονομικό μας σύστημα, στους ηθικούς κώδικες, στη δικαιοσύνη, στα συστήματα εκπαίδευσης, διακυβέρνησης και τα λοιπά, τα οποία στηρίζονται στην έννοια του ατόμου και στην αποδοχή των ατομικών συμφερόντων. Η μεταμοντέρνα οπτική έρχεται να θέσει υπό αμφισβήτηση τα οντολογικά θεμέλια του ατομικισμού, θεωρώντας τα άτομα προϊόντα κοινωνικής κατασκευής και τοποθετώντας στο κέντρο της ανθρώπινης δραστηριότητας τη σχέση αντί για το άτομο.
Η μεταμοντέρνα μεταβολή δείχνει το δρόμο για ένα καινούργιο λεξιλόγιο ύπαρξης, όπου οι παραδοσιακοί όροι διατηρούνται, αλλά οι συνέπειες τόσο για την γλώσσα όσο και για την δραστηριότητα τροποποιούνται. Αυτό, λοιπόν, που χρειάζεται είναι να μειώσουμε την μυωπία που έχει καθένας για τον εαυτό του και να επεκτείνουμε την ευαισθητοποίηση στο δίκτυο των σχέσεων στις οποίες συμμετέχουμε.
Όσον αφορά τέλος στις σίγουρες πεποιθήσεις, ο Gergen λέει, ότι αν το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να κατανοήσουμε τον εαυτό και τους άλλους είναι περιορισμένο, τότε περιορίζεται και το φάσμα των πράξεων που κατανοούμε. Η μεταμοντέρνα οπτική σχετικοποιεί τόσο τη ρομαντική όσο και την νεωτεριστική πραγματικότητα, ανοίγοντας το δρόμο στην ολοκληρωτική έκφραση κάθε γνώμης, που μπορεί να συμμετέχει σε ένα ελεύθερο παιχνίδι. Δεν χρειάζεται, λοιπόν να χαθεί ούτε η νεωτεριστική παράδοση με την ορθολογικότητα, την ειλικρίνεια και τη δυνατότητα για τελειότητα, αλλά ούτε και η ρομαντική παράδοση με την γλώσσα της ηθικής. Μέσω του μεταμοντερνισμού ο ρομαντισμός και ο μοντερνισμός ξαναγεννιούνται, αλλά όχι για να αποκλείσει ο ένας τον άλλον.
Σπάζοντας τα δεσμά των δεδομένων ανοίγουμε το δρόμο σε νέες λύσεις και το άνοιγμα της πόρτας στις πολλαπλές πραγματικότητες προσφέρει πλεονεκτήματα που σιγά, σιγά γίνονται αντιληπτά από τον πολιτισμό.
Οι ολοκληρωτικές λογικές έχουν ένα πολύ μεγάλο μειονέκτημα, καθώς είναι συστήματα που όχι μόνο ακρωτηριάζουν, εξολοθρεύουν και συνθλίβουν τις εναλλακτικές μορφές κοινωνικής ζωής, αλλά θέτουν τις βάσεις και για τη δημιουργία σχίσματος. Ο ολοκληρωτισμός δεν αποτελεί πια βιώσιμη λύση γιατί με το πέρασμα του μοντερνισμού νικήτρια είναι πια η δημοκρατία χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι ανώτερη από άλλες μορφές κοινωνικής οργάνωσης. Ο μεταμοντερνισμός αμφισβητεί την ύπαρξη απαντήσεων που κρίνονται λανθασμένες, με το να στηρίζονται σε ηθικά ή ορθολογικά κριτήρια. Αυτό που δεν μπορούν να αναγνωρίσουν αυτές οι επικρίσεις είναι ότι τα μεγαλύτερα σχίσματα που συμβαίνουν στους πολιτισμούς δεν πηγάζουν από τον σχετικισμό, αλλά από τα πρότυπα ολοκληρωτισμού που οι ίδιες ενθαρρύνουν με τον μεταμοντερνισμό, η έννοια των θεμελιακών συγκρούσεων ανάμεσα στο καλό και το κακό, στην αλήθεια και την αναλήθεια στο λογικό και το παράλογο εξαφανίζεται.
Με τις τεχνολογίες του κοινωνικού κορεσμού αυξάνεται το πλήθος των ξένων ταυτοτήτων αλλά και η δυνατότητα να αναγνωρίσουμε το μέγεθος της συσχετιστικής μας ενσωμάτωσης, κάτι που γίνεται εμφανές τόσο στην παγκοσμιότητα των επιχειρήσεων όσο και στο επίπεδο του λαϊκού φρονήματος με την δημιουργία πάνω από είκοσι χιλιάδων διεθνών οργανισμών.
Ο δρόμος για την μεταμοντέρνα επίλυση των συγκρούσεων δεν είναι στρωμένος με τριαντάφυλλα και ότι απέχουμε πολύ από τον πλήρη συνδυασμό των ταυτοτήτων και ενδιαφερόντων των διαφόρων πολιτισμικών ομάδων.
Η οπτική θεώρηση του μεταμοντερνισμού επιζητά συγκεκριμένες μεθόδους που να ελαττώνουν την ένταση που προκαλούν οι ανταγωνισμοί.
- Η πρώτη μέθοδος συνίσταται στο να μετατοπίσουμε την εστίαση από τις πρωταρχικές αιτίες στους συμμετέχοντες, φέρνοντας μας αντιμέτωπους με την αμεσότητα της αλληλεξάρτησης.
- Η δεύτερη λέει πως πρέπει να αναγνωρίσουμε πως αυτοί που αποκαλούμε εχθρούς είναι εχθροί εξαιτίας των δικών μας απόψεων και ότι αν δεν υπήρχαν συστήματα πεποιθήσεων δεν θα υπήρχαν και ανταγωνιστές.
- Η τρίτη μέθοδος τέλος λέει, ότι η επίλυση των συγκρούσεων πρέπει να ωθήσει τα πράγματα πέρα από τον διάλογο.
Σύμφωνα πάντως με την μεταμοντέρνα άποψη ένας βαθμός σύγκρουσης είναι τόσο αναπόφευκτος όσο και επιθυμητός από την κοινωνία. Πάντα θα υπάρχει μια ένταση ανάμεσα σ’ εκείνους που διαπραγματεύονται ένα θέμα και σε εκείνους που το θέμα περιθωριοποιεί.
Η συνέχεια είναι στις ακμάζουσες μορφές συσχέτισης, στην αναπτυσσόμενη συνειδητοποίηση της παγκόσμιας αλληλεξάρτησης, στην οργανική σχέση με τον πλανήτη μας και στον μαρασμό των φονικών συγκρούσεων- τόσο ελπιδοφόρα όλα ως προς τις συνέπειες τους. Μετακινούμαστε λέει τώρα, πέρα από ότι μπορεί να ειπωθεί, δραστηριοποιούμαστε.
Συνειδητοποίησα ότι όταν τελικώς ένα απίστευτο «δώρο» γνώσης και κατανόησης της εξελικτικής πορείας της κοινωνίας μας και όχι μόνο!! Κάνοντας μια αναδρομή από την περίοδο του ρομαντισμού μέχρι σήμερα δίνει τη δυνατότητα στον μέσο αναγνώστη να κατανοήσει πολύπλοκες έννοιες και σκέψεις με έναν πολύ απλό τρόπο και καθημερινά παραδείγματα που αγγίζουν όλους μας.
