Οι γονείς είναι τα σημαντικότερα πρόσωπα στην ανάπτυξη ενός παιδιού και στην διαμόρφωση της συναισθηματικής τους κατάστασης και της προσωπικότητάς τους. Οι ίδιοι με τον χαρακτήρας τους, τις αξίες τους, τη συναισθηματική τους κατάσταση, την τρυφερότητα και την αυστηρότητα που αποπνέουν, διαμορφώνουν διαφορετικούς τύπους γονέων, που θα επηρεάσουν την πορεία της ζωής των παιδιών τους.
Ποιοι είναι όμως αυτοί οι τύποι γονέων και πώς μπορούν τα παιδιά μας να σχηματίσουν μία υγιή εικόνα του εαυτού τους, να χαρακτηρίζονται από αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση και συναισθηματική σταθερότητα; Πως τα παιδιά μας θα είναι ευτυχισμένα; 
Μερικοί γονείς θέτουν αυστηρούς κανόνες στο παιδί τους, ενώ άλλοι δεν ασκούν καμία παρέμβαση στη συμπεριφορά του. Από την άλλη, κάποιοι γονείς αποδέχονται το παιδί τους, ενδιαφέρονται και ασχολούνται μαζί του, του παρέχουν ασφάλεια και αγάπη, ενώ άλλοι είναι πιο απόμακροι και δεν ανταποκρίνονται στην ανάγκη του για επικοινωνία.
Οι 4 τύποι γονέων που διαμορφώνονται είναι οι εξής:
Αυταρχικοί:
Οι γονείς αυτοί είναι απαιτητικοί και ελέγχουν τα πάντα. Δίνουν μεγάλη σημασία στην αυστηρότητα και λιγότερο στη ζεστασιά. Ενώ έχουν απαιτήσεις, είναι ταυτόχρονα υπερβολικά αυστηροί, και αναμένουν την τέλεια συμπεριφορά από το παιδί τους σε όλους τους τομείς. Πολλές φορές βάζουν το ίδιο τιμωρίες για να πετύχουν τους στόχους τους, περιορίζουν την ελευθερία του και έχουν ως προτεραιότητα την υπακοή του. Τις περισσότερες φορές δεν ζητούν τη γνώμη του παιδιού στη λήψη των αποφάσεων και μια συνηθισμένη φράση που ακούς από εκείνους είναι ” αφού το λέω εγώ, πρέπει να το κάνεις”.
Τα παιδιά που προέρχονται από μια αυστηρή οικογένεια τείνουν να γίνονται δειλά, απομονωμένα, αγχώδη και ανασφαλή στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Πολλές φορές γίνονται επιθετικά, μη συνεργάσιμα, ντροπαλά, φοβούνται πολύ την τιμωρία, έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και παίρνουν δύσκολα πρωτοβουλίες.
Παραχωρητικοί
Οι γονείς αυτοί είναι πιο δεκτικοί, δεν θέτουν απαιτήσεις, είναι συναισθηματικοί, ασκούν λιγότερο έλεγχο και συγχωρούν εύκολα το παιδί τους. Τις περισσότερες φορές είναι υπερβολικά επιεικείς και το παιδί παίρνει μόνο του τις αποφάσεις. Άλλες φορές δεν υπάρχουν κανόνες, ούτε υποχρεώσεις. Οι ίδιοι διακρίνονται πιο πολύ από ζεστασιά και λιγότερο από αυστηρότητα.
Τα παιδιά των γονιών με αυτή τη στάση, ενδεχομένως να γίνουν εξαρτημένα, ανώριμα, παρορμητικά, απαιτητικά, ανυπάκουα, ακόμα και επιθετικά, αφού όλο το ενδιαφέρον των γονιών πέφτει πάνω στο παιδί με υπερβολικό τρόπο.
Αδιάφοροι
Οι γονείς αυτοί φαίνεται να υστερούν σε ζεστασιά αλλά και αυστηρότητα. Χαρακτηρίζονται από μία γενικότερη απουσία και φαίνεται να είναι αδιάφοροι, εγωκεντρικοί και να μην παρέχουν την κατάλληλη φροντίδ. Η προσπάθεια που καταβάλλουν για την κοινωνικοποίηση και ανάπτυξη του παιδιού είναι ελάχιστη. Η απουσία τους μπορεί να είναι φυσική ή ψυχολογική. Μπορεί να λείπουν καθημερινά ώρες και σε πολλές περιπτώσεις υπάρχει η πλήρης απουσία του ενός από τους δύο γονείς όπου μπορεί να οφείλεται σε δουλειά, χωρισμό ή και θάνατο. Η ψυχολογική απουσία αφορά σε εκείνους που δεν ενδιαφέρονται για το παιδί τους, τα καθημερινά του προβλήματα και συνολικά για την επικοινωνία και την ανάπτυξη του.
Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον έχουν την προδιάθεση να αναπτύξουν αντικοινωνικές συμπεριφορές. Έχουν κακή διάθεση, είναι παρορμητικά, απαιτητικά, έχουν απουσία ελέγχου και δυσκολεύονται να συμμετέχουν σε παιχνίδια με τους συνομηλίκους τους. Πολλά από αυτά, κατά την εφηβική ηλικία, είναι επιρρεπή στο κάπνισμα και το αλκοόλ, και ίσως αναπτύξουν παραβατική συμπεριφορά.
Δημοκρατικοί
Οι γονείς αυτοί συνδυάζουν τη ζεστασιά με την αυστηρότητα. Κατανοούν τα συναισθήματα του παιδιού τους, αλλά ταυτόχρονα έχουν απαιτήσεις και προσδοκίες για μια ώριμη συμπεριφορά. Δείχνουν ενδιαφέρον για εκείνο, είναι συνεπής, δεκτικοί στην επικοινωνία και οι αποφάσεις παίρνονται μέσα από συζήτηση και ενθάρρυνση του παιδιού, κάτι το οποίο συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας υγιούς προσωπικότητας. Οι δημοκρατικοί γονείς επιτρέπουν στο παιδί τους να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά του, δεν ασκούν υπερβολικό έλεγχο, και είναι υποστηρικτικοί και ευαίσθητοι απέναντι στις ανησυχίες και τις ανάγκες του παιδιού τους. Είναι δίκαιοι ανάμεσα στα αδέλφια και μοιράζουν την αγάπη τους ισόποσα.
Τα παιδιά μιας τέτοιας οικογένειας φαίνεται να σχηματίζουν μια υγιή εικόνα εαυτού, χαρακτηρίζονται από αυτοεκτίμηση, αυτοπεποίθηση, συναισθηματική σταθερότητα, έχουν αυτοέλεγχο και επιμονή. Νιώθουν ασφαλή και ανοιχτά σε επικοινωνία και έκφραση συναισθημάτων.
Φαίνεται λοιπόν πως αυτός είναι ο καλύτερος συνδυασμός για την ανάπτυξη ενός ισορροπημένου χαρακτήρα, ενός ευτυχισμένου παιδιού και ενός υγιούς ενήλικα.
Της Μαρίας Γρίβα , ψυχολόγου – παιδοψυχολόγου
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Τηλεθεατής” – Αύγουστος 2017
