Συχνά στην εργασία με ζευγάρια, παρατηρώ ορισμένα πρότυπα σχέσεων τα οποία αντιπροσωπεύουν τις διαφορετικές δυναμικές, που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ ενός ζευγαριού. Συγκεκριμένα αυτά τα πρότυπα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες διαφορετικών δυναμικών. Μέσα από αυτά τα πρότυπα εξετάζεται η ικανοποίηση μέσα σε έναν γάμο, ανάλογα με το πρότυπο στο οποίο εντάσσεται το κάθε ζευγάρι.
Πρώτα θα αναφερθώ στους ισότιμους γάμους. Είναι σημαντικό να πω, ότι υπάρχουν δύο ειδών κατηγορίες, σχετικά με αυτόν τον τύπο σχέσεων. Κάτω από την πρώτη κατηγορία βρίσκονται τα ζευγάρια που παίρνουν τις αποφάσεις τους μέσω της διαπραγμάτευσης και των προσωπικών υποχωρήσεων. Η άλλη κατηγορία αποτελείται από ζευγάρια που ο κάθε ένας έχει την προσωπική ελευθερία, ως έναν βαθμό, να πάρει τις δικές του αποφάσεις.
Από αυτούς τους γάμους έχει αποδειχθεί να πηγάζει η μεγαλύτερη ικανοποίηση ανεξάρτητα από πολιτισμικές διαφορές.
Η δεύτερη κατηγορία είναι ανδροκεντρική. Αυτού του είδους η σχέση παρόλο που βασίζεται σε πιο πατροπαράδοτες και “πατριαρχικές” ιδεολογίες, παραμένει πολύ ψηλά όσον αφορά τον βαθμό ικανοποίησης, μερικοί επιστήμονες υποστηρίζουν μάλιστα ότι οι πρώτες δύο κατηγορίες μοιράζονται πολλά κοινά χαρακτηριστικά.
Τέλος, η επιστημονική κοινότητα ξεχωρίζει και ένα τρίτο πρότυπο γάμου, τον γυναικονετρικό γάμο. Αυτό το πρότυπο έχει αποδειχθεί ως το λιγότερο ικανοποιητικό και για τα δύο φύλα ανεξαρτήτως πολιτισμικών διαφορών.
Η δύναμη μέσα σε έναν γάμο όμως θα μπορούσε να “μετρηθεί” και με άλλα κριτήρια πιο απλά. Για παράδειγμα, αν οι δυναμικές του κάθε ανθρώπου μέσα σε έναν γάμο είναι της ίδιας φύσεως ή όχι. Δηλαδή, αν τα δύο άτομα μοιράζονται κοινά χαρακτηριστικά όσον αφορά την ενεργητική ή την παθητική τους στάση ως προς την ζωή ή ως προς τον άνθρωπό τους, τότε η σχέση είναι ισάξια αφού κανενός η προσωπικότητα δεν υποβαθμίζεται.
Στις ασσύμετρες δυναμικές βλέπουμε όμως μία άλλη εικόνα σχέσης. Σε αυτά τα ζευγάρια είναι εμφανές ότι ένας από τους δύο “σηκώνει”μεγαλύτερο βάρος και το άλλο μέλος συνεισφέρει σε μικρότερο βαθμό. Ο ένας υπερλειτουργεί και ο άλλος, υπολειτουργεί. Από όλες αυτές τις κατηγορίες μπορούν να πηγάσουν αισθήματα ικανοποίησης, και μη, αναλογα.
Πολλές φορές η δυναμική που εκπέμπει ένα ζευγάρι μπορεί να με ξεγελάσει, διότι κοιτώντας λίγο πιο προσεχτικά μπορώ να παρατηρήσω δυναμικές που βρίσκονται “κρυμμένες” κάτω από παραπλανητικές συμπεριφορές. Για παράδειγμα το ένα μέλος του ζευγαριού μπορεί να έχει πιο ενεργητική αύρα, αλλά στην ουσία την σχέση να την “κουβαλάει” σε μεγαλύτερο βαθμό η πιο “ήσυχη” παρουσία.
Είναι σημαντικό να ανακαλύπτω αυτές τις δυναμικές, να τις “αποκρυπτογραφώ” έτσι ώστε να τις κανω φανερές για να συζητηθούν κατά την διάρκεια της θεραπείας. Στόχος είναι να φανερωθούν οι παρακάτω συμπεριφορές.
Όταν το ένα μέλος συμπεριφέρεται προς το άλλο μέλος σαν γονέας. Όταν δηλαδή το ένα μέλος δεν αφήνει χώρο στο άλλο μέλος για “λάθη” ή προσωπικές αποφάσεις. Συνήθως το πιο “ενεργητικό” μέλος, προσπαθεί να εξηγήσει, να επιπλήξει και να επιβάλλει την παρουσία του καθ’αυτόν τον τρόπο.
Μία άλλη συμπεριφορά που είναι σημαντικό να τονιστεί και που συχνά αντιμετωπίζω στις συνεδρίες μου, είναι η έλλειψη της αίσθησης της προσωπικής ευθύνης, όσον αφορά την προσωπική ικανοποίηση του κάθε μέλους. Βλέπω πολλές φορές ζευγάρια που κατηγορούν τον/την σύντροφό τους για τα άγχη τους, τις δυστυχίες τους και την αδιαθεσία τους. Πρέπει να συζητηθεί αυτή η τάση του ζευγαριού και αναγνωρισθούν αυτές οι συμπεριφορές ώστε να αρχίσει να υπάρξει μια θετική αλλαγή.
