Οι γονείς πρέπει να συμπεριφέρονται με ενσυναίσθηση στα παιδιά τους, δηλαδή να “μπαίνουν” στην θέση τους και να τα καταλαβαίνουν συναισθηματικά, να μπορούν να ταυτιστούν μαζί τους και να βλέπουν τον κόσμο από τα δικά τους μάτια.
Παρ’όλα αυτά υπάρχουν κάποιες δεξιότητες που θα πρέπει να εφαρμόζουν οι γονείς, πολύ σημαντικές για την επικοινωνία και την ανάπτυξη των παιδιών. Οι συμπεριφορές αυτές συμπεριλαμβάνουν την ανοχή στην ματαίωση, την ευελιξία ως προς το πως αντιμετωπίζουν συμπεριφορές των παιδιών που είτε δεν είναι παραγωγικές για εκείνα είτε δεν είναι “σωστές”, την επίλυση προβλημάτων και διαχείριση κρίσεων, και την ικανότητα του να βλέπουν τα πράγματα από τα μάτια των άλλων.
Κάθε παιδί έχει διαφορετικούς ρυθμούς όσον αφορά τις δεξιότητες που αποκτά και τις “τελειοποιεί”. Από τις μαμάδες που έρχονται για θεραπεία έχω καταλάβει πως πράγματι υπάρχει μεγάλο εύρος και διαφοροποίηση όσον αφορά το κάθε παιδί, από τον ρυθμό που μαθαίνει να μιλάει, να περπατάει μέχρι και συναισθηματικές δεξιότητες που αποκτά.
Όλοι οι γονείς κάπου θα δυσκολευτούν αλλά μία συχνή δυσκολία που συναντώ να έχουν οι θεραπευόμενοί μου είναι ότι δεν μπορούν να καταλάβουν τι είναι αυτό που “ταλαιπωρεί” το παιδί τους, και έτσι υπάρχει μια ασυμφωνία μεταξύ των παιδιών και των γονέων. Το παιδί αντιδράει και ο γονέας αφού δεν καταλαβαίνει τι γίνεται στον ψυχισμό του παιδιού, δεν μπορεί να διαχειριστεί ούτε το παιδί αλλά ούτε και την ίδια του την αντίδραση. Είναι σημαντικό λοιπόν, ως γονείς, να προσπαθούμε να καταλάβουμε τον λόγο για τον οποίο τα παιδιά μας έχουν κάποια αντίδραση. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να είναι από τους δυνατούς θορύβους, ή την ζέστη, ή κάποιον πόνο, ή ακόμα και πένθη που δεν έχουν κλάψει οι ίδιοι οι γονείς. Χρειάζεται να διαχειριζόμαστε εμείς τους εαυτούς μας καταλλήλως, για να μπορέσουμε να συνδεθούμε και να καταλάβουμε το παιδί μας.
Τα παιδιά είναι δύσκολο να τα καταλάβουμε, αλλά είναι εφικτό να μπορέσουμε να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας και τις αντιδράσεις μας. Δεν πρέπει να αδιαφορούμε, αλλά ούτε και να υπερβάλλουμε ή να δυσφορούμε. Παρόλο που ένα μωρό φαίνεται πιο εύκολα διαχειρίσιμο όσον αφορά την διάθεσή του, δηλαδή το μωρό είτε θα κλάψει, είτε θα δείξει την δυσφορία του και με κάποιον τρόπο ο γονέας θα ανακουφίσει το μωρό. Αν δυσφορούμε μαζί με το παιδί, ή το αγνοούμε, το παιδί δεν θα περάσει τόσο ομαλά στο επόμενο στάδιο εξέλιξης.
Συνήθως τα μωρά/παιδιά, δείχνουν τον πιο έντονο εκνευρισμό λίγο πριν να είναι έτοιμα να περάσουν το επόμενο στάδιο. Το στάδιο του να μπουσουλήσουν, περπατήσουν, μιλήσουν κλπ. Με λίγα λόγια το παιδί “ταλαιπωρείται” γιατί προσπαθεί να αποκτήσει καινούριες δεξιότητες. Είναι σημαντικό να μην δυσφορούμε και να “νιώσουμε” αυτή την ταλαιπωρία. Να μην θεωρούμε ότι το παιδί δείχνει εκνευρισμό για να εκνευρίσει εμάς τους γονείς.
Υπάρχουν οι αυστηροί γονείς και οι πιο “ανεκτικοί” γονείς. Ο κάθε ένας γονέας επιλέγει τον τρόπο που θα μεγαλώσει το παιδί του. Εδώ δεν θα σας πω ποιός είναι ο σωστός και λάθος τρόπος, αλλά το ότι δεν είναι απαραίτητο να συνάδουν οι μέθοδοι με τον χαρακτήρα που θα αναπτύξει το παιδί. Ένας αυστηρός γονέας δεν θα μεγαλώσει απαραίτητα ένα παιδί με την τέλεια συμπεριφορά, και ένας χαλαρός γονέας ένα παιδί με καταστρεπτική συμπεριφορά.
Η συμπεριφορά του παιδιού κυρίως έχει να κάνει με το πόσο γρήγορα αποκτά το παιδί τις δεξιότητες: ανοχή στην ματαίωση, ευελιξία, ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και ενσυναίσθηση.
Σαν γονείς πρέπει να βοηθάμε τα παιδιά να αναπτύσσουν και να δημιουργούν ουσιαστικές και παραγωγικές σχέσεις. Το παιδί θα μάθει την ανοχή στην ματαίωση και την ευελιξία με το να κάνει λάθη και να ξαναπροσπαθεί. Χρειάζεται να είμαστε ευέλικτοι σε αυτή την διαδικασία και όχι να κλείνουμε τα παιδιά σε αυστηρά όρια μόλις κάνουν ένα λάθος. Πρέπει να τα καθοδηγούμε.
Με το να τα οριοθετούμε ή να τα επιβραβεύουμε μόνο όταν κάνουν αυτό που τους λέμε, θα δούμε ότι το παιδί ενδεχομένως να υιοθετήσει αυτή την συμπεριφορά η οποία είναι χειριστική. Καλύτερο είναι να προσπαθούμε να καταλάβουμε την διαδικασία τους, και όχι να την κατευθύνουμε με βάση τα δικά μας πρέπει.
Η παραγωγική λειτουργία μέσα στην κοινωνία, έχει να κάνει με τον σεβασμό προς τον συνάνθρωπό μας. Δεν θέλουμε να κάνουμε σε κάποιον κακό, επειδή τον σεβόμαστε και όχι επειδή φοβόμαστε τις συνέπειες. Το ίδιο ισχύει και για την αμοιβή. Πρέπει να θέλουμε να βοηθήσουμε για ανθρωπιστικούς λόγους, όχι για να ανταμειφθούμε. Θέλουμε τα παιδιά μας να βοηθάνε και να μην ταλαιπωρούν ή χρησιμοποιούν τον συνάνθρωπο τους. Να τον συμπονούν και να τον κατανοούν. θέλουμε δηλαδή τα παιδιά μας να αναπτύξουν ενσυναίσθηση.
Παρόλα αυτά, όλοι μας ως γονείς έχουμε πέσει στην παγίδα της δωροδοκίας και της τιμωρίας. Υπάρχει όμως και ένας άλλος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά τον σεβασμό, ο οποίος ίσως είναι πιο χρονοβόρος, αλλά ως αποτέλεσμα έχει το να καταλαβαίνει το παιδί την αξία του ανθρώπου.
Τα παιδιά μας μιμούνται. Για παράδειγμα, αν τους δείξουμε ότι όλοι βοηθάμε στο σπίτι από μικρή ηλικία, εναρμονίζεται η ισορροπία του κάθε μέλους μέσα στο σπίτι και με αυτή την νοοτροπία θα μεγαλώσει το παιδάκι. Πρέπει να κάνουμε την “δουλειά” παιχνίδι. Και το παιδί θα ακολουθήσει. Το σπίτι είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας. Μαθαίνοντας τον σεβασμό μέσα στο σπίτι, το παιδί θα εφαρμόσει αβίαστα αυτές τις συμπεριφορές και στην κοινωνία. Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες δεξιότητες, όπως την ευελιξία, και την ενσυναίσθηση που βοηθούν στην δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων.
Αν λέμε εμείς στο παιδάκι μας ευχαριστώ και παρακαλώ και να του δείχνουμε την χαρά μας, το παιδάκι θα μας μιμηθεί, όχι όμως “ρομποτικά”. Τα παιδιά διαισθάνονται την αυθεντικότητά μας και θα χαρούν με την χαρά μας, ή θα στεναχωρηθούν με την στεναχώρια μας. Αυτό είναι που θέλουμε λοιπόν, τα παιδιά μας να είναι λειτουργικά μέσα στο σπίτι και την κοινωνία, επειδή νιώθουν, όχι επειδή περιμένουν κάτι. Αν περιμένουν πάντα κάτι, τότε θα παρατηρήσουμε χειριστικές συμπεριφορές. Δεν θέλουμε να χρησιμοποιούν ανθρώπους ή καταστάσεις για να παρουν κάτι, θέλουμε να τα μάθουμε να “πονάνε” τον διπλανό τους, να τον σέβονται και να τον καταλαβαίνουν. Και έτσι θα λειτουργήσουν ανθρώπινα, και θα αποκτήσουν όλες τις δεξιότητες που θα τους προσφέρουμε.
